“Kennis van beplanting en sortiment geeft veel meerwaarde bij het ontwerpen van een tuin, zowel bij de vormgeving van je ontwerp als bij de beoogde sfeer. Voor mij horen de vakgebieden tuinarchitectuur en plantenkennis onlosmakelijk bij elkaar.”

Irma Jansen kreeg op 5 juni het diploma Beplantingsadviseur uitgereikt. Ze behoort tot de eerste groep die het examen Beplantingsadviseur heeft afgelegd. Hiervoor deed ze de vakopleiding Tuinarchitectuur (TA) die ze eveneens afsloot met een diploma. Haar enthousiasme voor de opleiding en gedrevenheid om het ontwerpvak te leren vielen tijdens haar studietijd aan de TA-opleiding op en vormde toen een aanleiding om haar te interviewen voor onze blog. Het artikel kreeg een opvallende kop Ik wil tuinontwerpen maken die het winnen van Netflix. Een uitgesproken en uitdagende ambitie! Omdat tuinarchitectuur en plantenkennis voor Irma onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn, ging ze daarna direct door met de opleiding Beplantingsadviseur. Alle reden voor een vervolg op dat eerste interview en te vragen of ze bij haar ambitie komt.
  

‍
“Voor de praktijkopdracht kreeg ik een bestaand tuinontwerp waar ik een alternatief beplantingsplan voor moest maken. Daarbij was het belangrijk om de uitgangspunten van het ontwerp intact te laten en niets van het sortiment opnieuw te gebruiken. Het ging om een gemeenschappelijke binnentuin van een appartementencomplex met muren van elf meter hoog. Complex qua lichtval dus, met delen waar nauwelijks zon komt. Omdat heel veel gangbare en mooie schaduwplanten al gekozen waren door de ontwerper, was het dus wel even zoeken naar alternatieven. Geraniums, epimediums en veel varens vielen bijvoorbeeld al af.”

Uit het verslag van de Examencommissie: “Irma laat een helder, zorgvuldig en consequent uitgewerkt beplantingsplan zien. Die helderheid uitte zich ook in haar mondelinge toelichting. Het beplantingsbeeld waarmee ze haar verhaal begon werkte als een kapstok – een beeld waar iedereen zich direct iets bij kan voorstellen.”

‍Weet je nog het moment tijdens de lessen dat je besefte: ‘Ja, dít is nou precies waarom ik na Tuinarchitectuur ben doorgegaan met de opleiding Beplantingsadviseur.’
“Ik denk iedere keer dat ik nieuwe plantensoorten leerde kennen. Wintergroene varens? Ik had geen idee dat er zoveel keuze was. Wat een mogelijkheden biedt dat voor een ontwerp in een schaduwtuin. Elke les waren er ontdekkingen en eyeopeners. Zo was er een opdracht waarbij we een beplantingsontwerp maakten voor een tuin die vooral een aantrekkelijke aanblik moest bieden vanaf de eerste woonverdieping. Een kijktuin met veel schaduw, die vroeg om lichtaccenten in bont blad en oplichtende bloemkleuren. Het was de eerste keer dat ik ontdekte wat een fantastische wereld er is van bladvormen en texturen bij vaste planten.”

‍De OntwerpAcademie staat voor ecologisch en praktijkgericht onderwijs. Hoe uit zich dat in de lessen vind je? 
“Ecologische overwegingen bij plantkeuzes worden voortdurend benadrukt en zijn verweven in alle artikelen in de syllabus. Het credo ´de juiste plant op de juiste plaats´ wordt een soort mantra. Het is natuurlijk ook het begin van een goede tuin die lang meegaat. Een eyeopener voor mij was dat een gevulde bloem niet interessant is voor een bestuiver, simpelweg omdat hij niet bij het bloemhart kan komen. Binnen dezelfde soort kun je vaak een alternatieve cultivar kiezen met een open hart, bij een Dahlia bijvoorbeeld. Marlien, onze docent, heeft een enorme hoeveelheid parate kennis en is daarbij ook gewoon praktisch. Leuk aan haar vind ik dat ze eerlijk vertelt dat zij toch ook alle paardenbloemen uit haar borders trekt, ondanks de ecologische waarde ervan.

Meer voorbeelden van praktische kennis?
‍Dat je niet zonder goede boeken overplanten kunt. Hoe je een beplantingsplan op één A3 overzichtelijk kunt opstellen voor een hovenier. Dat je de breedte van vaste planten écht moet meenemen in het toekomstig beeld van de beplanting. Dat groencentra prijzen in geheimtaal op de labels zetten. Dat je vaak rustig een bloeiende klimplant naast een boom kunt zetten om zijn suffe periode op te vrolijken. Dat ‘minder’ vaak ‘meer’ is.” 

‍
‘Leren kijken,’ is een andere rode draad binnen de lessen. Hoe heb je ‘het leren kijken’ ervaren tijdens de lessen?
“Als beeldend kunstenaar is ‘kijken’ voor mij een tweede natuur. Wel kan ik mij nogal verliezen in details. Die eigenschap moet ik bewust opzij zetten bij taken die vragen om overzicht, maar bij het herkennen van planten is het wel buitengewoon handig! Ik loop en fiets veel en kijk eigenlijk altijd naar het groen om mij heen op mijn vaste routes. Hoe het groen verandert door de seizoenen heen, hoe iets gesnoeid is, hoe planten en struiken bepaalde weersomstandigheden verdragen, hoe lang je plezier hebt van sierwaarde, hoe snel iets groeit na aanplant, of juist totaal mislukt of misplaatst is naast een andere plant. En als ik een hoveniersbusje zie, knoop ik graag een praatje aan met de hovenier die aan het werk is in een tuin of plantsoen. Van dit soort kijken en luisteren leer ik net zoveel van als van het bezoeken van bijzondere of botanische tuinen. Ik maak onderweg veel foto's en die dienen als studiemateriaal.

Laatst was ik een paar dagen op Texel. Een wandeling door het natuurgebied de Slufter geeft dan onmiddellijk inspiratie voor een duintuin of een droge, ruige tuin. Als er ooit opdrachtgevers zijn die niet schrikken van een duindoorn, grove den of een duinroos in een tuinontwerp, ga ik meteen aan de slag met een stoer ontwerp!”

Je bent nu bijna twee jaar zelfstandig tuinontwerper. Hoe kijk je terug op deze eerste startfase? Zijn er dingen die je nu (al) anders doet?
“Studeren, werken [als docent Onderzoek  & Ontwerpen – MB] en een eigen bedrijf starten waar meteen opdrachten uit rolden, was veel werk. Het vulde elkaar gelukkig inhoudelijk op alle terreinen aan. Wat ik heb gemerkt, is dat het voor mij minder goed werkt om met meerdere ontwerpen tegelijkertijd bezig te zijn. Ik plan nu projecten liever na elkaar in en durf er meer op te vertrouwen dat ik ze binnen een bepaalde tijd af heb. Het duurt even voordat je systematiek hebt in de aanpak en uitwerking van een opdracht, maar dat heb ik nu wel goed op orde. Verder heb ik plezier in allerlei soorten opdrachten, het formaat van de tuin maakt me niet veel uit, het gaat me vooral om het bedenken van oplossingen die aansluiten bij de wensen van de opdrachtgever. Wat ik geweldig vind is als een opdrachtgever mee durft te gaan in een bijzonder ontwerp, in de keuze om bijvoorbeeld toch een boom in de tuin te plaatsen en een grotere investering daarbij niet uit de weg gaat.
‍

“Kennis van beplanting en sortiment geeft veel meerwaarde bij het ontwerpen van een tuin, zowel bij de vormgeving van je ontwerp als bij de beoogde sfeer. Voor mij horen de vakgebieden tuinarchitectuur en plantenkennis onlosmakelijk bij elkaar.”

‍
Als ik nu een tuinontwerp maak, heb ik vrij snel een beeld welke beplanting of welke boom daarbij passend is. Het helpt dat ik nu meteen kan toetsen of de standplaats realistisch is voor wat ik in gedachten heb. Kennis van beplanting en sortiment geeft veel meerwaarde bij het ontwerpen van een tuin, zowel bij de vormgeving van je ontwerp als bij de beoogde sfeer. Voor mij horen beide vakgebieden onlosmakelijk bij elkaar.
‍

Een ontwerpdroom heb ik niet echt. Ik ben niet zo'n dromer. Ik bedenk, overweeg en op een gegeven moment is het besluit er wel. Het idee dat het mogelijk was om een eigen ontwerpbureau op te zetten, kwam echt pas aan het eind van de opleiding Tuinarchitectuur en werd vooral gestimuleerd door mijn medestudenten.Ik had dat vijf jaar geleden niet in mijn hoofd. Dat mensen me nu benaderen om hun tuin te ontwerpen, vind ik supergaaf. Ik ga elke keer met plezier voor hen aan de slag.”

‍
Heb je tot slot een tip voor aankomende studenten die eenzelfde stap overwegen?
“Doe de opleidingen in ieder geval niet tegelijkertijd, want ze zijn intensief. Eerst Tuinarchitectuur doen en daarna Beplantingsadviseur, vond ik persoonlijk erg fijn. Bij het maken van een tuinontwerp leer je een complexe opdracht structureel aan te pakken. Daarvan heb je veel profijt bij de opleiding Beplantingsadviseur. Absoluut een goed idee is om je aan te sluiten bij de online community OA-Connect. Je ontmoet er docenten, (oud-)studenten en andere groenprofessionals en onderling wordt er veel kennis gedeeld. Echt een supergoed initiatief waar ik graag aan bijdraag.”
‍

Neem een kijkje op de website van
www.irmajansentuinontwerp.nl

En ben je (oud)student?
Dan kom je Irma met regelmaat tegen op ons groene platform OA-Connect waar ze graag haar kennis, liefde en vragen deelt over tuiontwerpen, planten en groen.