Elke eerste maandagavond van de maand organiseren we PodiumBoskoop, lezingen waarbij het Podium door deskundigen gebruikt wordt om een aspect van het groene vak te belichten. PodiumBoskoop is een laagdrempelige manier om te netwerken, (oud)studenten te spreken en kennis te delen. 

Naar aanleiding van de lezing: Ontwerpen met natuur’ met tuin- en landschapsarchitect Cor Simon werden er vragen gesteld. Het beantwoorden van die vragen doen we aan de hand van verschillende blog artikelen. 

Hoe zie je een voedselbos/ecotuin als je kijkt naar idealisme versus realisme? 
Laten we eerst eens kijken naar wat een voedselbos is en wat een ecotuin. 

Een voedselbos is een bosachtig systeem bestaande uit meerdere vegetatielagen en gemaakt om voedsel te produceren, hetzij voor individueel gebruik dan wel voor grotere groepen particulieren. Agroforestry zijn grootschalige voedselbossen, waarbij het primaire doel voedselproductie is. Deze grootschalige en professionele systemen zijn nog volop in ontwikkeling. Duidelijk is al wel dat als er gekozen wordt voor een strokensysteem er grote oppervlaktes nodig zijn om op rendabele wijze voedsel te produceren. 

Gelaagd
Kenmerk van een voedselbos is dat de plantensoorten in het bossysteem zodanig zijn geselecteerd dat de gewassen elkaar helpen en weerbaarder blijven tegen ziekten en plagen ten gunste van meer vruchtvorming. Hoe gevarieerder de soortensamenstelling hoe stabieler het systeem zal zijn. De vegetatielagen zijn: kruidenlaag, struikenlaag (struweel) en bomenlaag. Bedenk dat het idee van een voedselbos ontleend is aan de ecologie dat betekent dat het allemaal gebaseerd is op een gezonde bodem.

Successie
Vanuit de ecologie weten we ook dat successie overal en altijd aanwezig is. Je kunt dat proces niet stopzetten. Een vegetatie ontwikkelt zich continu, pioniersvegetaties gaan over naar houtige – meer bestendige – begroeiingen. Bestrating die we niet onderhouden zal veranderen in een graslandschap. Dezelfde mechanismen gelden natuurlijk ook voor voedselbossen, ook daar treedt successie op en dus onderlinge concurrentie. De bomen worden groter en oefenen daarmee invloed uit op de groeiplaatsomstandigheden. Meer schaduw zal de groei in de onderliggende lagen remmen met een lagere oogst tot gevolg. Uiteindelijk zal de kruidenlaag verdwijnen of uitwijken naar de meer zonnige delen in het systeem. 

Professioneel of recreatief
Een voedselbos voor particuliere voedsel productie is onderworpen aan dezelfde ecologische mechanismen van successie. Ook hier zal onderhoud nodig zijn om te voorkomen dat het een climaxbos wordt met overwegend schaduwrijke plekken. Afhankelijk van de grootte van het voedselbos, de soortensamenstelling en het gepleegde onderhoud is een bepaalde hoeveelheid voedsel te oogsten. Vooralsnog zal dit, in mijn ogen, een vooral sociaal-recreatieve betekenis hebben, die overigens van grote waarde is. Het voedselbos om in beweging te komen, buurtbewoners te ontmoeten, jong en oud leren ervan.  

Een voedselbos als realistisch recreatief productiebos is wat mij betreft prima te realiseren. In dat perspectief bezien is het haalbaar. Ingewikkelder wordt het als het de bedoeling is er hele wijken of buurten mee te voeden. 

Ecotuin
Feitelijk zou je een voedselbos kunnen beschouwen als een bepaalde vorm van ecotuin. Een strikte definitie van een ecotuin is er niet. Ik kan me voorstellen dat er – vanuit de ecologie gezien – er bepaalde aspecten zijn die je in de ene ecotuin wel en in de andere ecotuin niet laat ontwikkelen. Denk bijvoorbeeld aan een tuin waarbij het accent ligt op de pioniersbeplanting, of een tuin waarbij een bepaalt habitat centraal staat zoals de watertuin. 

Een voedselbos kan een ecotuin zijn maar een ecotuin hoeft niet per se een voedselbos te zijn. 

Biodiversiteit
Tot slot bij een eetbare tuin of voedselbos zou het in eerste instantie moeten gaan over de vraag voor wie het eetbaar moet zijn. Als we een wezenlijke bijdrage aan de biodiversiteit willen leveren doe je er in veel gevallen verstandig aan de vruchten te laten hangen (of te laten vallen). Vooral voedselbossen met een niet primaire productie functie zijn waardevol voor de biodiversiteit. Heb je wel eens gezien wat er allemaal afkomt op een overrijpe vijg? 

Lees ook: ‍

Ontwerpen met natuur

Natuurinclusief ontwerpen

Duurzaamheid in relatie tot ontwerpen

Inheemse planten in onze tuinen?

Klimaatbestendige stad

Tuin als levensvatbare biotoop

Wil je op de hoogte blijven?
Wordt dan lid van onze community OA-connect.

Vergeet onze socials niet:
‍LinkedIn | Facebook | Instagram

‍

‍

‍

‍

‍