We hebben een beeld hoe een tuin er uit moet zien. Maar als we leren hoe de natuur werkt zien we ook dat ons droombeeld soms heel onlogisch is en het ons veel werk oplevert. Kunnen we ons droombeeld aanpassen? Deel 1 in een korte serie over hoe de natuur werkt.

Heel veel wilde planten zien wij als onkruid. Maar wat is onkruid eigenlijk? Een plant op een plek waarvan wij mensen vinden dat die daar niet moet groeien? Planten verschijnen echter niet voor niets op een bepaalde plek. Ze hebben daar werk te doen, een taak te vervullen. Ze herstellen de balans. Zo vertellen ze ons precies wat er aan de hand is en dat kan nuttige informatiezijn. Als je ze weghaalt komen ze terug tot hun taak is volbracht.

Indicatorplanten geven informatie over de grondsoort, de minerale samenstelling of de conditie ervan. Sommige planten zijn ook grondverbeteraars. Een grasveld vol klaver vertelt ons bijvoorbeeld dat de grond arm is aan stikstof. Klaver kan namelijk stikstof uit de lucht binden inwortelknolletjes en verrijkt hiermee de grond. De plant zal ook verdwijnen als het stikstoftekort is opgeheven.

Andersom kan ook, bijvoorbeeld bij brandnetel, zuring of melkdistel. Deze geven aan dat de grond veel stikstof bevat. Deze planten zullen dus pas verdwijnen als het stikstofgehalte is gedaald. Korenbloemen vind je op open, droge en voedselrijke zandgrond. En weegbree op plaatsen waar de grond is verdicht, dit wordt ook wel een ‘tredplant’ genoemd. Let maar eens op als je gaat wandelen door de natuur, op onverharde wegen kom je deze plantentegen, je loopt er overheen. Wilgen verschijnen daar waar de bodem nat is. Heb je klein kruiskruid, melganzenvoet of vogelmuur in de tuin, dan weet je dat je een voedselrijke bodem hebt. 

Paardenbloemen zijn indicatoren voor een calciumtekort in de bovenste laag van de bodem. Ze halen met hun lange penwortels calcium naar boven en slaan dit op in de bovengrondse delen. Als de plant afsterft wordt de calcium beschikbaar voor het bodemleven en voedt het de bodem. Je kunt paardenbloemen wel weghalen maar ze zullen net zo lang blijven komen tot het tekort is opgeheven.

Toepassing

Het is niet zo dat maar een enkele plant of boom alles over de grondsoort vertelt. Er zijn altijd een paar soorten die overduidelijk ergens een signaal van zijn. Je wilt ze misschien niet maar je kunt er een hoop van leren. Je kunt aan de planten zien met welke bodemsoort je te maken hebt en wat de toestand is van de bodem. Op basis daarvan adviseer je of bodemverbetering nodig is of houd je rekening met de plantkeuze in het beplantingsplan.

Het belang en het nut van indicatorplanten komt aan bod tijdens de opleiding Tuinarchitectuur (Blok 3 > Groen).