Natuurlijk perspectief

March 11, 2025

Ingrid van der Ven

De natuur
In de natuur kunnen we ontspannen en energie opladen. De geuren, geluiden en kleuren. In wezen geeft de natuur ons het ultieme voorbeeld van samenwerking, balans, overleven en groei. En hiermee van toekomstperspectief. Hoog tijd om stil te staan bij deze fascinerende leerschool en bij de vraag: wat doet de natuur met ons? En ook: wat doen wij met de natuur?

‍Natuur is overal
Natuur is een rekbaar begrip. Natuur beperkt zich zeker niet alleen tot natuurgebieden, natuur is overal evenals de natuurlijke processen. In tuinen, parken, bermen en zelfs op muren, daken en balkons. Overal vind je stukjes natuur die binnen de micro omstandigheden uitgroeien tot ecosystemen. Elk stukje buitenruimte kunnen we gebruiken om hieraan bij te dragen. Niet alleen voor ons eigen belang, maar vooral in het belang van de biodiversiteit. En het is verrassend simpel want zelfs met niets doen help je de natuur enorm. Een pad dat we niet belopen zal begroeien. Een braakliggend stukje grond zal spoedig vergroenen. De natuur heeft altijd de meest optimale oplossing voor die plek en die omstandigheden.

Ecosystemen en samenwerking
Ecosystemen zijn altijd sterk afhankelijk van soorten die van nature voorkomen in een bepaald gebied. Inheemse planten dragen ecologisch gezien enorm bij aan het herstel van de biodiversiteit. De complexe opbouw van de flora en fauna binnen een ecosysteem, zorgt voor balans en harmonie. Veel soorten zijn afhankelijk van elkaar en werken samen. Zowel boven- als ondergronds. En vooral de ondergrondse samenwerking tussen organismen is lange tijd onderschat. De samenwerking tussen schimmels, bacteriën en de vele andere bodemorganismen is cruciaal voor een gezonde bodem. En de bodem is cruciaal voor de bovengrondse groei. De vele verfijnde vormen van communicatie tussen planten en hun omgeving, zowel boven- als ondergronds, worden steeds meer ontdekt. De samenwerking tussen organismen binnen een ecosysteem blijkt een essentiële rol te spelen voor soorten. Samenwerking vergroot de kansen op overleving.

Elk beetje helpt
Klimaatverandering , ontbossing en vervuiling, de effecten van onze levensstijl op al het leven op aarde zijn impactvol. We kunnen er niet langer omheen, de uitdagingen zijn groot. Zo groot, dat het kan duizelen, want waar moet je beginnen? Toch kunnen wij, gezamenlijk, op elke schaal een verschil maken. Als iedereen een bijdrage levert wordt het effect vanzelf groot. De natuur is geen losstaand onderdeel van ons bestaan, wij vormen een onderdeel ervan. We kunnen niet zonder en we moeten er veel meer in investeren. Voor onszelf en vooral voor alle andere organismen. Je doet wat je kunt, passend bij jouw budget, dat vind ik een mooi uitgangspunt: afval scheiden, minder de auto gebruiken, meer fietsen of wandelen enz. Vele kleine beetjes maken een groot verschil.

Wat kunnen wij doen?
Elk stukje buitenruimte telt. Juist in de groensector hebben we enorm veel invloed op de invulling en het beheer ervan. Ik noem een aantal concrete mogelijkheden:

Laat - als het even kan - het blad liggen in de borders. De bladlaag is een belangrijk onderdeel van ecologische structuren met het bodemleven als fundament. Probeer de tuin zoveel mogelijk op te vatten als een gesloten systeem.
Als er spontaan plantjes opkomen, kijk eerst wat de ecologische waarde ervan is. Vaak zijn het inheemse soorten en van waarde voor inheemse fauna. Vroeger noemden we dit onkruid, maar is het inderdaad wel zo ongewenst? Spontaan opkomende kruiden en zaailingen verschaffen ons waardevolle informatie over de plek.
Denk bij nieuwe aanplant ook aan eetbare soorten. Stadslandbouw, moestuinen, voedselbossen, hoe meer kleinschalige en biologische voedselproductie hoe beter. Vat het eetbare zo breed mogelijk op.
Zorg voor bewegingsvrijheid van dieren (egels, padden, enz.) door openingen bij tuinafscheidingen te maken en zorg voor voldoende schuilplaatsen: afgestorven plantdelen, wat takken of stronken, insectenhotels, alles helpt.
Plant bomen. Zij zijn belangrijk voor enorm veel dierenleven, boven- en ondergronds. Voor bijna elke tuin is een geschikte boom te vinden, hoe klein ook. De ecologische waarde van bomen is niet te overschatten. Goed geplaatste bomen geven schaduw, voegen een ecologische laag toe, reduceren hittestress, fijnstof. Zelfs in een compleet verharde tuin maakt een enkele boom het verschil al.
Diversiteit van beplanting is essentieel. Denk aan nectar, vruchten en zaden, waard- en drachtplanten. Probeer zoveel mogelijk gelaagdheid aan te brengen: kruidachtigen, houtachtige en boomvormers. Benut schuttingen en muren om ze te laten beklimmen door fraaie klimplanten.
Betrek kinderen bij al deze aspecten. Zij leren heel graag en zijn onze toekomst.
Tot slot: voeg water toe aan je tuin, een vijver met begroeide randen heeft ecologisch veel te bieden. Water werkt verkoelend, heeft een ruimtelijk effect. Koppel de hemelwaterafvoer af en gebruik de vijver als wateropvang.‍

Natuurlijk zijn er veel meer dingen die we kunnen doen, teveel om op te noemen, ook op het gebied van duurzame oplossingen. Bewustwording is de essentie. En samenwerking. Zodat er meer ruimte komt voor de natuur. Want natuur geeft perspectief.